راهنمای جامع راه اندازی کسب و کار سفالگری قسمت اول
نویسنده: نوید معین زاده،مدرس دوره های سفالگری
آیا به دنبال یک شغل خلاقانه، پویا و پر از فرصت‌های نوین هستید؟ سفالگری می‌تواند گزینه‌ای عالی باشد. این مقاله جامع شما را گام به گام همراهی می‌کند تا از ایده‌ی اولیه به درآمد برسید و مسیر راه‌اندازی و مدیریت کسب‌وکار سفالگری را به‌طور کامل بشناسید. همچنین برای رزو وقت مشاوره راه اندازی کسب و کار سفالگری میتوانید با ما در تماس باشید.
مواد و ابزار سفالگری:
سفالگری یک هنر باستانی است که در تمدن‌های مختلف شناخته شده و همچنان به عنوان یکی از هنرهای ظریف و کاربردی باقی مانده است. برای آشنایی بیشتر با این هنر، نگاهی به مواد و ابزارهای آن خواهیم داشت و به بررسی موارد ضروری می‌پردازیم:
مواد اولیه سفالگری
همانند بسیاری از هنرهای دیگر، سفالگری نیز به مواد اولیه خاصی برای شروع نیاز دارد. این مواد شامل موارد زیر است:
خاک رس: اصلی‌ترین ماده مورد استفاده در سفالگری است. انواع متنوعی از خاک رس وجود دارد که هر یک با ویژگی‌های خاص خود برای ساخت انواع مختلف سفال مناسب است.
آب: برای مرطوب کردن و فرم‌دهی به خاک رس ضروری است.
لعاب: یک پوشش شیشه‌ای است که بر روی سطح سفال پخته شده اعمال می‌شود و زیبایی، درخشش و استحکام آن را افزایش می‌دهد.
ابزارهای اصلی و ضروری سفالگری
چرخ سفالگری: وسیله‌ای گردان است که امکان ساخت ظروف گلی به شکلی متقارن و با ظرافت را فراهم می‌کند.
ابزارهای شکل‌دهی: شامل وسایلی چون کاردک‌ها، سوزن‌ها، مغارها و موارد مشابه که برای فرم دادن و ایجاد نقش و نگار روی سفال خام به کار میروند.
ابزارهای برش: وسایلی نظیر سیم‌های برش یا چاقوها که برای بریدن گل و حذف بخش‌های اضافه استفاده می‌شوند.
سنباده: ابزاری برای صاف و هموار کردن سطح سفال خام و پخته به کار می رود.
اسفنج: برای مرطوب نگه داشتن گل یا تمیز کردن سطح آن کاربرد دارد.
کوره: دستگاهی است که سفال را با حرارت بسیار بالا در آن می‌پزند تا سخت و مقاوم شود.
لازم به ذکر است که مرغوبیت مواد اولیه و تجهیزات به کار رفته در سفالگری، نقش بسزایی در کیفیت نهایی محصول خواهد داشت و به همین دلیل، گزینش ابزار متناسب با هر مرحله از کار، امری حیاتی است.
ابزارهای سفالگری
روند کار در حرفه سفالگری
برای درک بهتر شغل سفالگری، نخست باید با چگونگی انجام این کار آشنا شویم. سفالگری روندی جذاب و چندبخشی است که طی آن خاک رس معمولی به ظروف و اشیای هنری زیبا و قابل استفاده تبدیل می‌شود. این فرآیند شامل مراحل گوناگونی است که هر یک نیازمند دقت و مهارت خاصی است.
گام نخست: آماده‌سازی مواد اولیه
گزینش خاک رس: اولین قدم، انتخاب نوع مناسب خاک رس است. این انتخاب بر رنگ، بافت، میزان شکل‌پذیری و دمای لازم برای پخت اثر می‌گذارد. سفالگران بسته به محصول مورد نظر، خاک رس متناسب را انتخاب میکنند.
آماده‌سازی خاک: پیش از استفاده، خاک رس باید به‌خوبی ورز داده شده و از هرگونه ناخالصی پاک گردد تا کیفیت و یکپارچگی نهایی کار تضمین شود.
تهیه لعاب و رنگ: لعاب‌ها و رنگ‌های مخصوص سفال، تأثیر زیادی بر زیبایی و کارایی محصول نهایی دارند. لعاب یک پوشش شیشه‌مانند است که پس از پخت روی سفال زده می‌شود و به آن رنگ، درخشش و مقاومت می‌بخشد. رنگ‌ها نیز برای نقاشی و تزئینات روی سفال به کار میروند
ظروف سفالی
گام دوم: فرم‌دهی به گِل
در این مرحله، سفالگر با تکیه بر خلاقیت و توانایی خود، به خاک رس شکل مورد نظر را می‌دهد. این کار با روش‌های متفاوتی قابل انجام است:
استفاده از چرخ سفالگری: در این شیوه، سفالگر با کمک چرخ، فرم‌های متقارن و دقیقی به گِل می‌دهد.
شکل‌دهی با دست: در این روش، بدون استفاده از چرخ، گِل فرم داده می‌شود. این متد به نوآوری و ظرافت بیشتری نیاز دارد و امکان ساخت اشکال منحصربه‌فرد را فراهم می‌کند.
قالب‌زنی: در این تکنیک، از قالب‌های گچی یا سرامیکی برای فرم دادن به خاک رس استفاده می‌شود که برای تولید تعداد بالای ظروف سفالی مناسب است.
گام سوم: تزئین سفال
پس از فرم‌دهی، نوبت به تزئین سفال می‌رسد. سفالگران از شیوه‌های گوناگونی برای تزئین استفاده میکنند، از جمله:
نقاشی: با استفاده از رنگ‌های ویژه سفال، طرح‌های متنوعی روی سفال خام یا پخته‌شده اولیه کشیده می‌شود.
کنده‌کاری (حکاکی): با ابزارهای نوک‌تیز، نقش و نگارهایی روی سطح سفال خام یا پخته ایجاد می‌شود.
مُهرزنی: با استفاده از مُهرهای چوبی یا فلزی، طرح‌هایی روی گِلِ خام ایجاد میکنند.
لعاب‌های رنگی: این لعاب‌ها علاوه بر افزایش مقاومت و درخشش، خود وسیله‌ای برای ایجاد طرح‌ها و رنگ‌های متنوع روی سفال هستند.
گام چهارم: پخت سفال
مرحله پایانی فرآیند، پختن سفال در کوره است که خود شامل چند مرحله فرعی مانند خشک‌کردن، پخت اول و لعاب‌زنی است.
خشک کردن: پیش از پخت اصلی، سفال باید کاملاً رطوبت خود را از دست بدهد. این کار به صورت طبیعی در هوای آزاد یا با حرارت کم در کوره‌های ویژه انجام می‌شود تا از ترک‌خوردگی در حین پخت جلوگیری شود.
پخت اول : در این مرحله، سفال خام در دمای نسبتاً پایین (معمولاً ۹۰۰ تا ۱۰۰۰ درجه سانتی‌گراد) حرارت می‌بیند. این پخت ساختار سفال را پایدار کرده و آن را برای مرحله لعاب‌زنی آماده می‌سازد.
لعاب‌زنی: پس از پخت اول، لعاب (پوشش شیشه‌ای) روی سطح سفال اعمال می‌شود. لعاب علاوه بر زیبایی و درخشش، سفال را ضدآب و مقاوم‌تر می‌کند.
پخت نهایی : در این گام، سفال لعاب‌خورده مجدداً در کوره قرار می‌گیرد تا لعاب کاملاً ذوب شده و تثبیت گردد. دمای این پخت به نوع گل و لعاب بستگی دارد.
